Begin deze maand overleed best wel onverwacht mijn opa. De klap kwam hard aan en het verdriet is groot. De week van de uitvaart was intens, zoveel verdriet, zoveel emoties. Niet alleen van mezelf maar van de hele familie en iedereen ging er weer anders mee om. Toch betrapte ik mezelf erop dat ik het lastig vond om ruimte te pakken voor mijn eigen rouw. Intern was er steeds een soort conflict. Dit conflict is misschien bij een overlijden heel logisch, maar ik heb juist ook die struggle in mijn leven gevoeld bij gevoelens of gebeurtenissen waar het ‘verlies’ minder tastbaar is. In deze blog wil ik je vooral bemoedigen dat rouw processen er in alle soorten en maten zijn en dat je het recht hebt om hier je tijd en ruimte voor te pakken.
Het taboe rondom rouw
Rouwen is ongemakkelijk. We zijn vaak zelf al niet comfortabel bij al die gevoelens die ons overspoelen. Zolang het om blijdschap en positiviteit gaat is het heel logisch om het te delen. Maar als het gaat om verdriet, pijn, boosheid, gebrokenheid delen we het een stuk minder. Ergens een logisch beschermingsmechanisme, want juist in die gevoelens ben je kwetsbaarder en dus zegt je natuur dat je jezelf moet beschermen. Maar in onze Westerse samenleving kunnen we daar zo ontzettend in doorslaan. We zitten dan uiteindelijk allemaal op ons eigen eiland van verdriet, terwijl juist verbinding en delen helpt in herstel en genezing van onze gebroken harten.
Zoals nu bij mijn opa, word ik geconfronteerd met de mening van anderen dat een opa nu eenmaal op een dag hoort te sterven. Er zijn blijkbaar ongeschreven normen over hoeveel verdriet we ergens over mogen hebben, hoe we dat mogen uiten en vooral hoeveel je hier iemand anders mee mag ‘belasten’. Want is dat niet het werkelijke taboe? Door ons verdriet, verslagenheid, rauwheid met elkaar te delen hebben we vaak vooral het gevoel dat we de ander tot last zijn, beperken.
Rouw zo lang als je wilt
Rouwen gaat over het algemeen in 5 fases. Mevrouw Elisabeth Kübler-Ross heeft hier een model voor ontwerpen. Sowieso opvallend dat dit een vrouw was in een tijd (jaren 50) waarin vrouwen niet zo vaak met dit soort grote thema’s zichtbaar waren. De 5 fases zien er zo uit:
-
Ontkenning: Dit gebeurt niet bij mij.
-
Woede: Waarom met mij?
-
Onderhandelen: Ik beloof een beter persoon te worden, als….
-
Verdriet & Depressie: Ik geef het op.
-
Aanvaarding: Ik ga/wil verder met mijn leven.
Bij overlijden zie je vaak mensen in deze volgorden door de 5 fasen heengaan. Maar we kunnen ook rouwen om ‘kleinere’ dingen. Zo heb ik jaren gerouwd om de relaties in mijn gezin. Wat ik hierin ontdekte is dat ik veel meer tijd nodig had dan anderen dachten. Het was een continue struggle om eerlijk te blijven over waar ik zat in mijn proces. Zelfs als na jaren een stukje weer boemeranged, kun je het dan de ruimte geven die het van je vraagt? Zelfs als andere totaal niet gegrijpen waarom jij in de rouw bent, mag het er dan gewoon zijn?
Jouw eigen keuze
Ik heb vooral geleerd dat je in rouw een keuze hebt, hoe gek ook. Niet zozeer over wat je nu precies voelt of denkt. Maar je hebt wel de keuze of het er mag zijn of niet.
Er zijn zoveel seizoenen van rouw in mijn leven geweest.
Terwijl ik dat schrijf heb ik meteen de neiging om het weer te onderdrukken, te bagataliseren. Want ik wil niet dat jullie denken dat ik zielig ben, of mij aanstel, of aandacht wil etc. Deze seizoenen van verlies zeggen namelijk in zekere zin niks over mij persoonlijk. Ze vertellen je niet wat voor mens ik ben. Ze vertellen je alleen wat ik heb meegemaakt en hoe ik daarmee ben omgegaan. Ik ben er uiteindelijk midden in gaan zitten. Toen ik strijde met een eetstoornis, burnout, depressie. Ik ben er in gaan zitten; toen ik relaties beëindigde. Er midden in gaan zitten; toen we een kindje verloren in een miskraam. Maar ook nu in deze fase van mijn leven liep ik 2 maanden terug vast.
Rouw, ook als een ander het niet begrijpt.
Ik koos ervoor om ermee te gaan dealen en zocht een coach. Ook hier ontdekte ik: Ik heb mezelf nog geen toestemming gegeven om te rouwen over het feit dat ik een tweede kind heb gekregen. (Dit vind ik al helemaal spannend om te delen, want “Zoë hou je mond er zijn mensen die niet eens een kind krijgen en jij wilt rouwen om het feit dat je een tweede kreeg!”) Voor de duidelijkheid ik ervaar onze zoon niet als een verlies (He is tha best!!), maar wij hadden zelf een ander plan met ons leven. We dachten oprecht een gezin te zijn met 1 kind en dat is een totaal andere dynamiek. Een tweede kind heeft (opnieuw) ontzettend veel impact op je autonomie en eigen ruimte.
Het rouwen ging dus niet over Zeph, maar over het verliezen van die ruimte. Ik heb maanden lang keihard onderhandeld met mezelf in de hoop niet een deel mijn eigen ruimte te hoeven inleveren. Maar uiteindelijk werk ik nu naar de acceptatie dat hij er is (halleluja!) en hoe ik dan wel mijn leven kan indelen.
Neem dus de tijd en ruimte die hoort bij jouw rouw. Schud die taboes van je af, laat de norm los en voel. Word stil en voel wat je nodig hebt. Welke gevoelens liggen daar te wachten op jou om gevoeld te worden? Welke gedachten mag je met iemand die veilig is delen? 🌿